مسمومیت با ترکیبات شیمیایی خانگی
مسمومیت با ترکیبات شیمیایی خانگی شامل چه مواردی می شود و چه گروهی بیشتر با آن درگیر هستند؟
ترکیبات شیمیایی خانگی مسمومیت زا (فارغ از آفت کش های خانگی) را می توان به سه گروه عمده ترکیبات خورنده( chemicals caustic) ، دترجنت ها و ترکیبات آرایشی تقسیم کرد. این نوع مسمومیت جز مسمومیت های رایجی است که می توانند بیش از همه تهدید کننده کودکان باشند.
چه اندام هایی بیشتر به شوینده ها حساس هستند؟
عموما تماس با شوینده ها به صورت خوراکی، پوستی و تنفس اتفاق می افتد، که در این میان عوارض موضعی بیشتر در خور اهمیتند. بافت تنفسی و چشمی بیشتر دمعرض این اثرات مخرب موضعی قرار دارند.
ترکیبات شوینده از نظر ساختاری به چند دسته تقسیم می شوند؟
شوینده ها بر اساس شارژ الکتریکی بخش قطبی شابه 4 دسته غیر یونی، آنیونی،کاتیونی، و آمفوتری تقسیم می شوند.که شوینده های خانگی بیشتر آنیونی ، غیریونی ویا ترکیب این دو است و ترکیبات کاتیونی و آمفوتری بیشتر در ترکیبات صنعتی استفاده می شوند.
کدام دسته از شویند ها جز ترکیبات خورنده و محرک محسوب می شوند؟
سورفاکتانت های آنیونی، غیریونی وآمفوتری برای مخاط و بافت پیوندی دستگاه گوارش محرکند و ترکیبات کاتیونی در غلظت زیر 5.7 %محرک و در غلظت هابالاتر می توانند خورنده باشند.
ترکیبات کاتیونیک عموما حاوی چه موادی اند و شامل کدام شوینده ها می شوند؟
ترکیبات کاتیونی که عموما در ضدعفونی کننده ها موجود است شامل benzalkonium chloride و chloride cetylpyridinium(ستریماید) می باشد.ترکیبات کاتیونی شامل انواع نرم کننده های مو، انواع ضدعفونی کننده ها(دترجنتها) و نرم کننده های پارچه می باشند.
مسمومیت خفیف و شدید باترکیبات کاتیونیک چه علایمی را ایجاد می کند ؟
آثار اولیه این محصولات ، سوزش مخاطی و بافتی است که باتخریب غشای لیپیدی صورت می گیرد. احتمال آسیب باافزایش غلظت بیشتر می شود به نحوی که عموما در غلظت های بیشتر از 5.7 %جراحات شدید اتفاق می افتد.
در مسمومیت های خفیف تا متوسط بسته به نحوه ی مواجهه ممکن است سوزش و تحریک مخاط دهانی و چشمی و پوست اتفاق بیفتد. اسهال و استفراغ و دردهای شکمی گاهی بعداز مواجهه خوراکی اتفاق میفتد. مشکلات حاد تنفسی و سرکوب سیستم اعصاب مرکزی وشوک و کما هم به ندرت ممکن است رخ دهد.
مسمومیت شدید: خوردن محلول غلیظ می تواند منجر به ایجاد سوختدر دهان، حلق و مری شود.نکروز و خونریزی دستگاه گوارش و پریتونیت به ندرت ممکن است ایجاد شود.
اگر ستریماید به کسی تزریق شده باشد احتمال همولیز وجود دارد. عوارض چشمی در حالت وخیم ممکن است تاآسیب شدید قرنیه پیش رود .نکروز بافت پوستی بعداز تماس با فرمولاسیونهای غلیظ اتفاق می افتد.
مدیریت مسمومیت با ترکیبات کاتیونیک را به صورت خلاصه شرح می دهیم
نرم کننده های مو: علی رغم اینکه کاتیونی هستند اماچون درصد پایینی دارند، خورنده محسوب نمی شوند و مواجهه بااین ترکیبات خطرناک نیست.
دترجنت ها:درصد ترکیبات کاتیونیک در دترجنت ها (عمدتا benzalkoniumcholide ) و نرم کننده های پارچه معمولا کمتر از 10 %است، اما چون ترکیبات خورنده ای هستند توانایی آسیب را داشته و می توانند باعث خروج غیرقابل کنترل بزاق(drooling )،استفراغ، استفراغ خونی(hematemesis )، ایجاد زخم در دهان، حلق و مری بشنوند و حتی گاهی می توانند جذب شده و مسبب اختلالات همودینامیک و افت فشار خون در فرد مسموم شوند . مدیریت این مسمومیت در صورتی که علائمی مثل سرازیر شدن بزاق، استفراغ، دردقفسه سینه و درد شکمی وجود داشت با مایعات خوراکی (مقدار مایع دریافتی در بزرگسالان نباید بیشتر از 250میلی لیتر باشد). حداکثر مقدار مایعات مجاز دریافتی در کودکان 15 kg/mg تا حداکثر 125 میلی لیتر به منظور کاهش تحریک مخاطی امکان پذیر است.اما اگر علائم سوختگی دردهان وجود داشت یا استفراغ خونی رخ داد ارجاع به مراکز درمانی مسمومیت الزامی است.
صاف کننده های مو حاوی چه ترکیباتی هستند و در صورت بلع یا تماس چشمی چه باید کرد؟
صاف کننده های مو ترکیبات بسیار خطرناکی محسوب می شوند. هرچند هزینه درصد سود و آمونیوم هیدروکساید در این ترکیبات بالا نیست اما قلیائیت بسیار زیادی دارند ( PH این ترکیبات در حدود 13 است) لذا بلع یا تماس چشمی، مورد اورژانس ارجاع به مراکز درمانی مسمومیت محسوب می شود.این PH امکان ایجاد جراحت و انسداد گوارشی دارد و چون آسیب مخاط گوارشی و ازوفاژیال این ترکیبات سریع است ترجیحا رقیق سازی( Dilution )نباید صورت بگیرد.
در صورت تماس چشمی یا بلع اسپری حالت دهنده مو چه باید کرد؟
اسپری حالت دهنده مو در صورت خورده شدن ایمن و غیر سمی محسوب می شود و در صورت تماس چشمی طبق پروتکل معمول، شست وشو انجام می شود و فقط در صورتی ارجاع ضروری است که بعداز شست شو علائم بالینی (شامل درد ، سوزش یااحساس جسم خارجی درچشم) وجود داشته باشد. گوارشی دارد و چون آسیب مخاطی گوارشی و ازوفاژیال این ترکیبات سریع است، ترجیحا رقیق سازی نباید صورت گیرد.
در صورت تماس چشمی یا بلع اسپری حالت دهنده مو چه باید کرد؟
اسپری حالت دهنده مو در صورت خورده شدن ایمن و غیر سمی محسوب می شود و در صورت تماس چشمی طبق پروتکل معمول،شستشو انجام می شود و فقط در صورتی ارجاع ضروری است که بعد از شستشو علائم بالینی ( شامل درد، سوزش یا احساس جسم خارجی در چشم) وجود داشته باشد.
درمان مسمومیت خوراکی با رنگ مو و روشن کننده های مو چگونه است؟
مدیریت با رقیق سازی ( مقدار مایع دریافتی در بزرگسالان نباید بیشتر از 250 میلی لیتر باشد. حد اکثر مقدار مجاز مایعات دریافتی در کودکان 15 میلی لیتر/کیلوگرم تا حداکثر(125 میلی لیتر)آغاز می شود و در صورت وجود علائم بالینی فرد مسموم به مراکز درمانی ارجاع داده می شود. برای این افراد می توان درمان پروفیلاکتیک هم به کمک آنتی هیستامین انجام داد.